Vier jaar geleden publiceerde Tubantia onder de kop ‘Het waait hier niet hard genoeg en andere kritiek op windmolens in Twente’ een feitencheck over beweringen van tegenstanders van windmolens. Die controle viel niet echt uit in het voordeel van hen die tegen windmolens vechten. Maar kennis neemt toe, inzicht schrijdt voort en nieuwe vraagstukken doemen op. Tijd voor een update.

Allereerst maar eens het heikele punt van de gezondheidseffecten van windmolens. Nog steeds beweert menig tegenstander dat die evident zijn en zelfs wetenschappelijk aangetoond: van slapeloze nachten, depressies en hoge bloeddruk tot psychoses, hartproblemen, oorsuizen en zelfs zelfmoord.

Kort gezegd: het was vier jaar geleden niet waar en het is nu nog steeds niet waar. Het RIVM registreert en bestudeert voortdurend wetenschappelijke studies naar gezondheidseffecten van windmolens – meer dan honderd inmiddels – en zegt: „Voor gezondheidseffecten zoals hart- en vaatziekten, stofwisselingsstoornissen, mentale gezondheid en cognitieve effecten is niet voldoende bewijs gevonden.”

Intussen zeggen tegenstanders dat er gewacht moet worden op een nieuw onderzoek van het RIVM naar de gezondheidseffecten van windturbines. Eerder gaven bijvoorbeeld gemeenten als Hof van Twente, Enschede en Dinkelland ook aan dat zij daarna pas een besluit wilden nemen. Het voedt het idee dat er van het RIVM een nieuwe wetenschappelijke studie te verwachten is. Dat is echter niet zo.

Wat het RIVM deed is 3500 adressen in de buurt van windmolenparken benaderen met vragen over de beleving van windmolens. De uitkomsten komen dit jaar als wetenschappelijk artikel beschikbaar. Maar het betreft dus geen wetenschappelijke studie naar de gezondheidseffecten. In maart verscheen wel voor het eerst een wetenschappelijk onderzoek (door het Australische Woolcock Institute of Medical Research) naar laagfrequent geluid van windmolens. Conclusie van de onderzoekers: het geluid levert geen schade op voor de menselijke gezondheid.

Er zijn ook gemeenten die willen wachten op landelijke normen voor windturbines, daartoe aangejaagd door een collectief van anti-windmolengroeperingen. Volgens dit collectief is het zonder die landelijke normen niet mogelijk vergunningen voor windmolens af te geven. Ze verwijzen naar een uitspraak van de Raad van State van 30 juni 2021. Het windmolencollectief zit er echter naast.

Dat blijkt uit de toelichting bij die uitspraak: provincies en gemeenten kunnen weliswaar geen gebruik meer maken van Rijksregels, ze kunnen nog wel eigen normen vaststellen. Dat dit mogelijk is, blijkt uit de uitspraak van de Raad van State van april dit jaar: „Gemeente en de provincie hebben op basis van eigen onderzoek en binnen de beleidsruimte die zij hebben, eigen normen voor geluid, slagschaduw en externe veiligheid voor dit windpark mogen vaststellen.”

Van recente datum is de eis van de gemeente Tubbergen dat windmolenparken pas toegestaan worden wanneer er sprake is van steun van lokale partijen. Een turbine moet minimaal voor 60 procent eigendom zijn van een plaatselijke groepering en de opbrengsten moeten ten goede komen aan de leefbaarheid van het betrokken dorp. Ook de Hellendoornse wethouder denkt in een vergunning zo’n eis te kunnen opnemen. Zo’n eis is echter juridisch zeer betwistbaar.

„Onder de huidige Wet ruimtelijke ordening en toekomstige Omgevingswet is het niet mogelijk om financiële participatie in duurzame energieprojecten juridisch hard af te dwingen”, staat daarom in de handreiking lokaal eigendom van de Regionale Energiestrategie Twente (RES).

Los van nog niet aangetoonde effecten op de gezondheid, kunnen windturbines wel hinder geven. Dat staat volgens het RIVM niet ter discussie. Het kan gaan om geluidsoverlast en slagschaduw (de voorbijkomende schaduw van een draaiende wiek). Maar in tegenstelling tot wat tegenstanders suggereren, is het geen gegrond argument om een vergunning voor een windmolen te weigeren. Normen in de vergunning kunnen hinder namelijk voorkomen of verminderen. Zo worden er geluidsnormen opgelegd en wordt een turbine bij het ontstaan van slagschaduw stilgezet.

„Windmolens zijn helemaal niet nodig, er zijn meer dan genoeg andere opties om duurzaamheidsdoelen te halen”, valt ook geregeld te horen. Genoemd worden biogas, kernenergie, zonnepanelen en ‘Twentse’ windmolens op zee. Achtereenvolgens: biogas is gas en dus geen alternatief voor stroom. Kernenergie is wel stroom, maar pas na 2030 beschikbaar. Intussen niets doen is geen optie, zegt bijvoorbeeld het Planbureau voor de Leefomgeving (PBL) .

Bovendien is Twente niet aangewezen als locatie voor een kerncentrale. Voor voldoende zonnepanelen als alternatief voor turbines is er te weinig dak en weiland. Eén windmolen levert namelijk net zo veel energie als zo’n 30.000 zonnepanelen. Zonnestroom kost de gemeenschap bovendien veel meer geld, omdat het duurder is dan energie uit windmolens (of uit kernenergie). En ruimte op zee voor Twentse windmolens is er helemaal niet.

Bron: De mythes en feiten rond windmolens in Twente: een update | Enschede | AD.nl